CAMPUCHIA VÀ VIỆT NAM TRONG CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ TRUNG

Cả hai quốc gia đều có những cơ hội, nhưng các nhà đầu tư không thể bỏ qua các rủi ro.

Lợi thế nguồn nhân lực của Trung Quốc đang dần biến mất trong những năm gần đây, chi phí sản xuất đã tăng vọt tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Đối mặt với chi phí lao động gia tăng cùng với áp lực môi trường, nhiều công ty đa quốc gia của Trung Quốc và nước ngoài đã chọn chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Đông Nam Á, nơi chi phí lao động tương đối thấp hơn so với nước láng giềng phía bắc. Gần đây, sự gia tăng mức độ trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã thúc đẩy thêm các công ty này đến khu vực ASEAN để tránh những rủi ro kinh doanh.

 

Điều đó cho thấy rằng môi trường kinh doanh ở Đông Nam Á thực sự hoàn hảo cho các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên cần các báo cáo gần đây về lợi ích của cuộc chiến tranh thương mại đối với một số quốc gia ASEAN đã không bao gồm các rủi ro lâu dài của các nền kinh tế này. Trên thực tế, nhiều nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh tại Đông Nam Á, với hai ví dụ điển hình là những quốc gia hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung: Campuchia và Việt Nam.

 

Campuchia

 

Ở Campuchia, môi trường kinh doanh tiếp tục phức tạp bất chấp cơ hội từ chiến tranh thương mại. Theo ông Ken Loo, tổng thư ký Hiệp hội các nhà sản xuất hàng may mặc tại Campuchia (GMAC), 70 nhà máy may đã ngừng hoạt động tại nước này cho đến nay, gấp đôi số nhà máy đóng cửa vào năm ngoái. Những lý do, tất nhiên, đến từ nhiều phía.

 

Đầu tiên là sự gia tăng liên tục chi phí lao động ở Campuchia. Từ 1997 đến 2019, chi phí lao động ở Campuchia đã tăng 4,5 lần, từ mức thấp nhất là 40 đô la mỗi tháng lên tới 182 đô la mỗi tháng. Nếu bao gồm cả các loại phụ cấp, chi phí dự kiến ​​sẽ tăng lên khoảng $ 210 mỗi tháng. Chi phí lao động như vậy cao hơn cả Bangladesh, Sri Lanka, Ấn Độ, Myanmar, Pakistan và Lào.

 

Thứ hai, chuỗi cung ứng cũng chưa được tốt. Hiện tại, cơ sở hạ tầng và vật chất hỗ trợ cho ngành sản xuất của nước này tương đối yếu hơn so với Trung Quốc dẫn đến chi phí kinh doanh tăng cho các nhà đầu tư nước ngoài.

 

Thứ ba, công nhân Campuchia có năng suất thấp hơn công nhân Trung Quốc. Theo các nhà phân tích công nghiệp, năng suất của các nhà máy may Campuchia chỉ bằng khoảng 60% của Trung Quốc, đứng sau hai quốc gia ASEAN là Việt Nam và Indonesia, cả hai đều ghi nhận 80% năng suất của Trung Quốc.

 

Thứ tư, các cuộc biểu tình lao động ở Campuchia thường xuyên diễn ra. Trong những năm gần đây, các cuộc biểu tình lao động đã trở thành một rủi ro mới cho các nhà đầu tư nước ngoài - không giống như trước đây, khi các nhà đầu tư thường không tính đến trong hoạt động kinh doanh của họ.

 

Cuối cùng, lợi thế giá xuất khẩu thấp của Campuchia không chắc chắn có thể vẫn ở mức hiện tại hay không. Điều này đặc biệt quan trọng khi khả năng các ưu đãi thuế của EU đối với quốc gia này đối mặt với nguy cơ bị chấm dứt trong tương lai gần.

 

Việt Nam

 

Với Việt Nam, đây được coi là quốc gia được hưởng lợi nhiều nhất từ ​​cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, theo Nomura Securities Theo nhóm này, 52% hàng hóa của Việt Nam đang được hưởng lợi do mức thuế cao mà cả Hoa Kỳ và Trung Quốc áp đặt với nhau. Trong số các nền kinh tế được nghiên cứu bởi Nomura Securities, Việt Nam là quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ ​​cuộc chiến thương mại - với mức tăng GDP có thể lên tới 7,9%. Tuy nhiên nhóm nghiên cứu tin rằng có những rủi ro tiềm ẩn bên cạnh cơ hội lịch sử như vậy đối với Việt Nam khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang diễn ra.

 

Thứ nhất, giống như Campuchia, Việt Nam cũng phải đối mặt với nguy cơ chi phí kinh doanh tăng cao. Là một nền kinh tế định hướng xuất khẩu, một số lượng lớn hàng tập trung xuất khẩu chắc chắn làm giảm giá hàng hóa, đồng thời cũng biểu thị mức giá cao hơn đối với hàng hóa nhập khẩu khi Việt Nam tiếp tục nhập khẩu với mức cao như trước đây. Như vậy, lạm phát nhập khẩu là một kịch bản không thể tránh khỏi đối với nền kinh tế Việt Nam. Điều này dẫn đến sự gia tăng tiền lương khi các công nhân nhà máy cảm thấy sức ép của lạm phát và có thể dẫn đến các cuộc đình công hoặc biểu tình. Chính phủ Việt Nam có thể chấp nhận những yêu cầu như vậy từ người lao động như là phương tiện tốt nhất để kiểm soát lạm phát. Nếu tất cả các kịch bản này xảy ra, Việt Nam có nguy cơ mất lợi thế quan trọng nhất: là thiên đường chi phí thấp cho các nhà đầu tư nước ngoài.

 

Thứ hai, trong khi mức tăng GDP lên tới 7,08% trong năm 2018 (vượt xa kỳ vọng của thị trường), người ta cũng nhận ra nguy cơ tắc nghẽn phát triển mà nền kinh tế Đông Nam Á phải đối mặt. Một điển hình là sự mọc lên như nấm của các tòa nhà cao tầng ở các thành phố mặc dù thiếu các yếu tố cơ bản hỗ trợ cho sự bùng nổ bất động sản như vậy. Đây là một dấu hiệu đáng báo động rằng sự giàu có được tạo ra bởi lĩnh vực sản xuất đang nhanh chóng chuyển sang lĩnh vực bất động sản thay vì được tái sản xuất như trước đây. Hơn nữa, con số gây sốc của đầu tư trực tiếp nước ngoài - 10,8 tỷ USD vốn đầu tư vào Việt Nam trong quý đầu tiên của năm 2019 - cũng sẽ khiến nền kinh tế Việt Nam dễ bị tổn thương hơn từ vốn nước ngoài. Điều nàylàm tăng sự biến động của nền kinh tế Việt Nam khi vốn nước ngoài xâm nhập và rời khỏi thị trường dựa trên tâm lý của các nhà đầu tư. Với mức độ phụ thuộc bên ngoài cao như vậy, dự kiến ​​bất kỳ cú sốc nào từ bên ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam sẽ vừa nhanh và mạnh mẽ.

 

Không nghi ngờ gì về việc Campuchia và Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung trong thời gian ngắn do tái cấu trúc toàn cầu chuỗi cung ứng công nghiệp và chuyển giao sản xuất. Nhưng không giống như Trung Quốc, các nền kinh tế nhỏ hơn mang đến những rủi ro đáng và các nhà đầu tư nước ngoài cần đánh giá toàn diện và sâu sắc hơn. Chi phí gia tăng, tắc nghẽn phát triển, lực lượng lao động cạnh tranh kém hơn, liên kết chuỗi cung ứng yếu hơn và chuyển dịch lao động thường xuyên hơn có thể là rủi ro cho cả Campuchia và Việt Nam trong những năm tới - kết quả cuối cùng là các nước này phải đối mặt với những khó khăn tương tự của Trung Quốc trong những năm qua. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, cần lưu ý rằng trong một thế giới nơi sản xuất quá mức tràn lan và không thể kiểm soát được, việc di dời đầu tư nước ngoài như vậy sẽ dẫn đến nhiều hàng hóa sản xuất không được sử dụng trên toàn cầu. Nếu một cuộc khủng hoảng kinh tế diễn ra, các nền kinh tế nhỏ hơn như Campuchia và Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn Trung Quốc.

 

Người sáng lập của Anbound Think Tank vào năm 1993,  Chen Gong  hiện là Trưởng nhóm nghiên cứu của ANBOUND. Chen Gong là một trong những chuyên gia nổi tiếng của Trung Quốc về phân tích thông tin. Hầu hết các hoạt động nghiên cứu học thuật nổi bật của Chen Gong là trong phân tích thông tin kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực chính sách công.

 

Yu Zhongxin có bằng tiến sĩ. từ Trường Kinh tế, Đại học Renmin Trung Quốc và là nhà nghiên cứu tại Anbound Consulting, một nhóm chuyên gia tư duy độc lập có trụ sở tại Bắc Kinh. Được thành lập vào năm 1993, Anbound chuyên nghiên cứu chính sách công.

 

Theo THE DIPLOMAT